Cumhurbaşkanı tarafından vergi nispeti indirilen (%1 ve %10 oranlı) teslim ve hizmetlerle ilgili olup indirilemeyen ve tutarı Cumhurbaşkanınca tespit edilecek sınırı (2023 yılı için 57.300 TL) aşan verginin yıl içinde ya da yıllık olarak izleyen yıl sonuna kadar nakden ve mahsuben iade hakkı bulunmaktadır. 10.000 TL ve üzeri nakden ve mahsuben iade talepleri YMM raporuna istinaden yerine getirilebilmektedir.

Yıl içi iade talepleri esas olarak mahsuben talep edilebilmekte olup, iade taleplerinin ilgili yıl Ocak-Kasım dönem beyannameleriyle yıl sonuna kadar yapılması gerekmektedir.  Bununla birlikte HMB tarafından belirlenen sektörlere, mal ve hizmet grupları ve dönemler itibarıyla yılı içinde nakden iade alma imkanı getirilmiştir. Bu kapsamda yıl içinde nakden iade yapılması uygun görülen teslimler arasında gıda ürünleri ve indirimli orana tabi konut teslimleri de bulunmaktadır.

İndirimli orana tabi konut teslimlerine ilişkin yıl içi nakden iade taleplerinin ilgili yıl Ocak-Kasım dönem beyannameleriyle yıl sonuna kadar  talep edilmesi mümkünken, gıda maddelerine ilişkin olarak takvim yılının sadece Ocak-Haziran dönemindeki teslimlerinden doğan KDV iadeleri nakden alınmakta, nakden iade taleplerinin ilgili yıl Haziran-Kasım dönem beyannameleriyle yıl sonuna kadar  talep edilmesi gerekmektedir.

İndirimli orana tabi işlemlerden doğan KDV iade alacağının yıl içinde iade edilemeyen kısmı, izleyen yıl içinde nakden veya mahsuben iade edilebilecektir. İade talebi, en erken izleyen yılın Ocak dönemine ait, en geç Kasım dönemine ait KDV beyannamesi ile yapılabilecek olup, iade talep dilekçesinin izleyen yılın sonuna kadar verilmesi gerekmektedir.

3065 sayılı Kanunun (11/1-a) maddesine göre, ihracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler KDV’den istisnadır. Aynı Kanunun 12 nci maddesi uyarınca bir teslimin ihracat teslimi sayılabilmesi için aşağıdaki iki şartın gerçekleşmesi gerekir:

a) Teslim yurt dışındaki bir müşteriye veya bir serbest bölgedeki alıcıya veya 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayılı Gümrük Kanununun 95 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasına göre faaliyette bulunan gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere bu mağazalara veya bunların depolarına ya da yetkili gümrük antreposu işleticisine yapılmalı veya mallar yetkili gümrük antreposu işleticisine tevdi edilmelidir.

b) Teslim konusu mal Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesinden çıkarak bir dış ülkeye veya bir serbest bölgeye vasıl olmalı ya da gümrüksüz satış mağazalarında satılmak üzere bu mağazalara veya bunların depolarına veya yetkili gümrük antreposuna konulmalıdır. Teslim konusu malın ihraç edilmeden önce yurt dışındaki alıcı adına hareket eden yurt içindeki firmalar veya bizzat alıcı tarafından işlenmesi veya herhangi bir şekilde değerlendirilmesi durumu değiştirmez.

İhracat teslimlerinden doğan azami KDV iadesi tutarı, ihracat teslimleri ile ihracat içindeki ihraç kayıtlı alış tutarı arasındaki farka genel oran (%20) uygulanması suretiyle bulunur.

İhracat teslimlerinden doğan KDV, işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar nakden ya da mahsuben talep edilebilir. 10.000 TL ve üzeri nakden iade talepleri YMM raporuna istinaden yerine getirilebilmektedir.

3065 sayılı Kanunun (11/1-c) maddesi gereğince; ihraç edilmek şartıyla imalatçılar tarafından kendilerine teslim edilen mallara ait KDV, ihracatçılar tarafından ödenmez. Bu kapsamda yapılan teslimlerle ilgili olarak düzenlenen faturaya; "3065 sayılı KDV Kanununun (11/1-c) maddesi hükümlerine göre, ihraç edilmek şartıyla teslim edildiğinden, KDV tahsil edilmemiştir." ifadesi yazılır. 

Mükelleflerce tahsil edilmeyen ancak ilgili dönem beyannamesinde beyan edilecek olan bu vergi, vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunur.

Söz konusu malların, ihracatçıya teslim tarihini takip eden ay başından itibaren üç ay içinde ihraç edilmesi halinde, tecil edilen vergi terkin olunur.

Tecil-terkin uygulamasından “imalatçı” vasfını haiz satıcılar yararlanabilir.

İhracat, gümrük beyannamesinin kapanma tarihi itibarıyla gerçekleştiğinden, süresinde ihraç edilmek kaydıyla bu tarih itibarıyla ihraç kaydıyla teslim nedeniyle tecil edilen vergi, terkin edilebilir hale gelir. Ödenecek KDV çıkmaması nedeniyle tecil edilecek vergisi bulunmayan mükellefler ise bu tarihten itibaren iade talep edebilirler. İade talebinde bulunmak istemeyen mükellefler KDV iade alacağını indirim yoluyla da telafi edebilirler.

İhraç kayıtlı teslimlerden doğan KDV, işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar nakden ya da mahsuben talep edilebilir. 10.000 TL ve üzeri nakden iade talepleri YMM raporuna istinaden yerine getirilebilmektedir.

3065 sayılı Kanunun (13/d) maddesinde, yatırım teşvik belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki makine ve teçhizat teslimleri ile yazılım ve gayri maddi hak satış ve kiralamalarının KDV’den istisna olduğu hükme bağlanmıştır.

Söz konusu istisna uygulaması bakımından da makine ve teçhizat, amortismana tabi iktisadi kıymet niteliği taşıyan ve mal ve hizmet üretiminde kullanılan sabit kıymetleri ifade etmektedir.

Bir malın istisnadan yararlanabilmesi için, öncelikle yatırım teşvik belgesi eki listede yer alması ve makine-teçhizat niteliğinde olması, bu makine-teçhizatın kullanıldığı faaliyetlerin tamamen veya kısmen indirim hakkı tanınan işlemlerden oluşması gerekmektedir.

İstisnadan yararlanmak isteyen yatırımcılar tarafından, teşvik belgesi ve eki listenin aslı satıcıya veya gümrük idaresine ibraz edilerek istisna uygulanması talep edilir.

Sabit kıymetin belgede istisna kapsamına giren mallar arasında yer aldığı belirlendikten sonra KDV uygulamaksızın işlem yapılır.

Teşvikli Yatırım Mallarının teslimlerinden doğan KDV, işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar nakden ya da mahsuben talep edilebilir. 10.000 TL ve üzeri nakden iade talepleri YMM raporuna istinaden yerine getirilebilmektedir.

“Tam tevkifat” işlem bedeli üzerinden hesaplanan verginin tamamının işleme muhatap olan alıcılar tarafından beyan edilip ödenmesi; “kısmi tevkifat” ise hesaplanan verginin Maliye Bakanlığınca belirlenen kısmının, işleme muhatap olan alıcılar tarafından, diğer kısmının ise işlemi (teslim veya hizmeti) yapan tarafından beyan edilip ödenmesidir.

Tevkifat, genel bütçeli idareler hariç, tevkifata tabi işlemin yapıldığı dönemde vergi sorumlularına ait 2 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edilir.

Kısmi tevkifat uygulamasında satıcının mükellef sıfatıyla 1 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edeceği kısım da aynı dönemde beyan edilir. Vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar tarafından sorumlu sıfatıyla 2 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan edilen verginin indirim konusu yapılması için ödenmiş olması şarttır.

Tevkifat uygulamasından doğan KDV alacaklarının mükellefe iade edilebilmesi için, satıcının tevkifat uygulanmayan KDV tutarını 1 No.lu KDV Beyannamesi ile beyan etmiş olması, alıcının da yaptığı tevkifatla ilgili 2 No.lu KDV Beyannamesini vergi dairesine vermiş olması zorunludur.

İade olarak talep edilen tutar, işlemin bünyesine giren KDV değil, tevkif edilen KDV esas alınarak belirlenir. İadesi istenilen KDV, hiçbir surette tevkifata tabi tutulan KDV’den fazla olamaz.

KDV Tevkifatına Tabi işlemlerden doğan KDV, işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar nakden ya da mahsuben talep edilebilir. 

Tevkifata tabi işlemlerde KDV iadesinin yerine getirilme esasları iade türüne göre değişmektedir. Bir kısım iade talepleri sadece vergi incelemesi ile yerine getirilirken, bir kısım ise YMM raporuna istinaden yerine getirilebilmektedir.

3065 sayılı Kanuna eklenen geçici 39 uncu maddeye göre, Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek yeni makina ve teçhizatın, sanayi sicil belgesini haiz KDV mükelleflerine münhasıran imalat sanayiinde kullanılmak üzere teslimi 31/12/2024 tarihine kadar KDV’den müstesnadır.

30/4/2018 tarihli ve 2018/11674 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı eki listede sanayi sicil belgesine haiz katma değer vergisi mükelleflerinin münhasıran imalat sanayiindeki kullanımlarına yönelik istisna kapsamında teslim edilecek makina ve teçhizat belirlenmiştir. Söz konusu Bakanlar Kurulu Kararı eki listede yer almayan makina ve teçhizat teslimlerine istisna uygulanmaz.

İstisna “yeni” makina ve teçhizat teslimlerine tanındığından, istisna kapsamında teslime konu edilecek makina ve teçhizatın kullanılmamış olması gerekmektedir. Diğer taraftan, makina ve teçhizatın aksam, parça, aksesuar ve teferruatları istisna kapsamında değerlendirilmez.

Ayrıca 497 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğinin 3/1-h maddesinde yeni makina teçhizat “İmalatını/üretimini müteakiben herhangi bir surette (test çalışmaları hariç) kullanılmamış makina - teçhizat” şeklinde tanımlanmıştır. Yeni niteliğe haiz olmayan yani kullanılmış olan makina ve teçhizat için istisnadan yararlanılamaz.

İstisna uygulaması açısından satıcının makina teçhizatın imalatçısı olması şartı olmadığı gibi sanayi sicil belgesine sahip olma şartı da bulunmamaktadır. Sanayi sicil belgesi şartı sadece alıcıdan aranır. 

Geç.39. Madde Kapsamında Yapılan Yeni Makine ve Teçhizat teslimlerinden doğan KDV, işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar nakden ya da mahsuben talep edilebilir. 10.000 TL ve üzeri nakden iade talepleri YMM raporuna istinaden yerine getirilebilmektedir.

3065 sayılı Kanuna eklenen geçici 37 inci maddeye göre, İmalat sanayii ile turizme yönelik yatırım teşvik belgesi sahibi mükelleflere belge kapsamındaki inşaat işlerine ilişkin mal teslimleri ve hizmet ifaları 31.12.2025 tarihine kadar katma değer vergisinden müstesnadır.

İmalat sanayii ile turizme yönelik inşaat işlerinin 31.12.2025 tarihini aşmamak kaydıyla yatırım teşvik belgesinde öngörülen süre içinde yapılmış olması gerekmektedir.

KDV istisnası uygulanacak tutar imalat sanayii ile turizme yönelik inşaat harcama tutarının inşaat işlerine yönelik yatırım teşvik belgesinde yer alan yatırım tutarı ile sınırlı olup bu tutarı aşmaması gerekmektedir. (Aşması halinde YTB revize edilmesi gerekmektedir)

Yatırım kapsamındaki inşaat işlerinde kullanılmak üzere alınan makine, araç-gereç ve tefrişatın (yatırım teşvik belgesinde yer alsa dahi) bu istisna kapsamında değerlendirilmesi mümkün değildir. 

Geçici 37. Madde Kapsamında Yapılan Yeni Makine ve Teçhizat teslimlerinden doğan KDV, işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar nakden ya da mahsuben talep edilebilir. 10.000 TL ve üzeri nakden iade talepleri YMM raporuna istinaden yerine getirilebilmektedir.

3065 sayılı Kanunun 13 ncü maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi uyarınca Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından tescil edilen gübreler ve gübre üreticilerine bu ürünlerin içeriğinde bulunan hammaddelerin teslimi ile yem  teslimleri katma değer vergisinden müstesnadır.

Tarımsal amaç dışında kullanmak üzere satın alanlara yapılan gübre teslimleri istisna kapsamında değerlendirilmez. Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından tescil edilen gübrelerin üreticisi ya da ithalatçısı olmayıp satışını yapanlar, sattıkları gübreye ilişkin tescil belgesinin bir örneğini üreticilerden ya da ithalatçılardan temin ederler. İthalatçıların istisna kapsamında ithalat yapabilmeleri için gübreye ilişkin tescil belgesini gümrük idaresine ibraz etmeleri gerekir.

İstisna kapsamında temin ettiği hammaddeyi kullanarak ürettiği gübreyi yine istisna kapsamında teslim eden üreticilerin bu teslimlere ilişkin iade talebinde bulunabileceği KDV tutarı, gübrenin satış bedeli ile bu gübrenin üretiminde kullanılmak üzere istisna kapsamında satın alınan hammaddenin alış bedeli arasındaki farka genel vergi oranı uygulanmak suretiyle bulunan tutarı aşamaz.

Gübre ve Yem Üreticilerinin Yaptıkları Teslimlerden doğan KDV, işlemin gerçekleştiği dönemi izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar nakden ya da mahsuben talep edilebilir. 10.000 TL ve üzeri nakden iade talepleri YMM raporuna istinaden yerine getirilebilmektedir.