Vergi İncelemesi Nedir,  Süreç Nasıl İşlemektedir

Vergi incelemesi; Vergi Müfettişleri, Vergi Müfettiş Yardımcıları, ilin en büyük mal memuru veya vergi dairesi müdürleri tarafından yapılır. Vergi incelemesinden maksat, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır. Bu maksatla inceleme elemanlarınca mükelleflere haklarında incelemeye başlandığına dair yazı gönderilerek, incelemenin konusu belirtilir ve defter ve belgelerin ibrazı istenir. İstenen defter ve belgeleri incelemeye ibraz etmeyenler Vergi Usul Kanunu 359. Maddede belirtildiği üzere on sekiz aydan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılırlar. Ayrıca matrahları re’sen takdir olunarak, tüm KDV indirimleri reddedilir ve bunun yanında 3 kat vergi ziyaı cezasıyla karşı karşıya kalırlar. Görüleceği üzere vergi incelemesine defter ve belge ibraz etmemenin sonuçları mükellefler açısından yıkıcı olmakta, bu nedenle saklanması ve düzgün ve usulüne uygun şekilde ibraz edilmesi, istenen belgelerin tam ve eksiksiz olması gerekmektedir. Mükellefler, Bakanlığın elektronik olarak tutulmasına izin verdiği defter ve belgeleri elektronik ortamda ibraz edebilirler.

Vergi incelemesine alınacak mükellefler çeşitli kaynaklar esas alınarak seçilmektedir. Modern teknikler kullanan risk analiz sistemi, ihbar ve şikâyet, teftiş ve soruşma, diğer kamu ve kuruluşlardan intikal eden raporlar ve müfettişlerce yazılan görüş ve öneri raporları kaynaklı nedenlerle mükellefler incelemeye tabi tutulurlar.

Vergi incelemesi genelde dairede yapılmakla birlikte, Mükellef ve vergi sorumlusunun yazılı olarak talepte bulunması ve iş yerinin müsait olduğunun tespit edilmesi halinde, iş yerinde de yapılabilir.

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 140’ıncı maddesine göre “İncelemeye başlanıldığı tarihten itibaren, tam inceleme yapılması halinde en fazla bir yıl, sınırlı inceleme yapılması halinde en fazla altı ay, katma değer vergisi iade incelemelerinde ise en fazla üç ay içinde incelemelerin bitirilmesi esastır. Bu süreler içinde incelemenin bitirilememesi halinde ek süre talep edilebilir. Bu talep vergi incelemesine yetkili olanların bağlı olduğu birim tarafından değerlendirilir, tam ve sınırlı incelemelerde altı ayı, katma değer vergisi iade incelemelerinde ise iki ayı geçmemek üzere ek süre verilebilir. Bu durumda, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların bağlı olduğu birim tarafından incelemenin bitirilememe nedenleri yazılı olarak nezdinde inceleme yapılana bildirilir.

Vergi müfettişi tarafından yapılan inceleme ve araştırmanın tamamlanmasının ardından hazırlanan tutanak taslağı mükellefin bilgisine sunulur ve mükellef imzaya çağırılır. Mükellef izahat ve varsa itirazlarını müfettişe beyan eder ve vergi inceleme tutanağı taraflara imzalanır. Bu aşamada mükellefe tarhiyat öncesi uzlaşma ve rapor değerlendirme komisyonunda dinlenme talebi olup olmadığı sorulur. Dinlenme talebi varsa önce komisyon tarafından çağırılarak dinlenir. Rapor sonucuna göre tarhı gereken vergi ya da kesilecek ceza öngörülmüşse mükellef talebi üzerine tarhiyat öncesi uzlaşma için gün verilir. Uzlaşmaya varılmasının ardından ilgili rapor işlem yapılmak üzere vergi dairesine gönderilir.